معرفی ورزش مبارزه‌ای سومو (عضو خانواده المپیک)

تاریخ کهن سومو:

سومو عمدتاً به عنوان یک ورزش ژاپنی و دارای سابقه ۱۵۰۰ ساله در سازماندهی مسابقات رسمی شناخته شده که شکل مشابه رقابت آن در کشورهایی نظیر اتحاد جماهیر شوروی، کره جنوبی و حتی ایران دیده می‌شود. به استناد منابع دیگر، تاریخچه سومو به دوران باستان باز می‌گردد که منابع تاریخی موثق در کشورهایی مانند چین، هندوستان و نقاشی‌های دیواری بجا مانده از یونان باستان وجود دارد. بر طبق نظر تاریخ نویسان، بالاترین ستایش و تمجید در بازی‌های المپیک باستان مختص ورزشکارانی بود که در رقابتی شبیه به سومو به پیروزی دست پیدا می‌کردند. سومو بعده‌ها به عنوان ورزشی پرطرفدار در سراسر ژاپن به عنوان یک هنر رزمی آمیخته به آئین شینتو پدیدار گردید و با گذشت زمان مسابقات سومو به عنوان رویدادی کاملاً جذاب و منطبق با روحیه ملی ژاپن برگزار گردیده است. مسابقه سومو بر روی دوهیو (زمین مسابقه سومو) که دایره‌ای با قطر ۴۵۵ سانتی متر و پوشیده از خاک رس است انجام می‌شود. ریکیشی (ورزشکار سومو) در تلاش خواهد بود تا حریف خود را از دوهیو بیرون کرده و یا قسمتی غیر از کف پاهای وی را با زمین اصابت دهد و در این صورت پیروز مسابقه خواهد بود.

سومو در دوران نوین:

با تلاش‌های مستمر فدراسیون بین‌المللی سومو جهت بسط روزافزون علاقمندی به سومو، این رشته ورزشی به عنوان ورزشی شناخته شده در سرتاسر جهان و در نهایت در ایجاد وجهه‌ای منحصربه فرد در عرصه بین‌الملل موفق بوده است. فدراسیون ملی سومو ژاپن در ۱ سپتامبر سال ۱۹۶۴ تاسیس و رویدادهای بسیاری را هرساله در بخش آماتوری سومو برگزار کرده است که تیم‌هایی از خارج از ژاپن نیز شانس حضور در این رقابت‌ها را داشته‌اند. قدیمی‌ترین رویداد آماتوری سومو به سال ۱۹۱۵ باز می‌گردد. در سال ۱۹۸۰، فدراسیون ملی سومو ژاپن اولین دوره مسابقه ملی سومو آماتور را برگزار کرد و در آن رویداد از چند تیم خارجی نیز جهت شرکت در رقابت‌ها دعوت به عمل آمد. در نتیجه، رویداد مذکور به عنوان اولین رویداد بین‌المللی سومو آماتوری نام گذاری گردید. از آن پس، شمار تیم‌های خارجی حاضر در رویدادهای سومو روبه فزونی گرفت و در جولای سال ۱۹۸۳ ژاپن و برزیل سازمانی را تاسیس نمودند که امروزه به عنوان فدراسیون بین‌المللی سومو (آی. اِف. اِس.) شهرتی جهانی دارد.

از آنجایی که شمار کشورهای شرکت کننده در رقابت‌ها افزایش پیدا کرد، در سال ۱۹۸۵ نام آن رویداد سومو به مسابقات بین‌المللی سومو تغییر یافت و در سال ۱۹۸۹ دهمین دوره سالانه مسابقات بین‌المللی سومو در سائوپائولو برگزار گردید. در ۱۰ دسامبر سال ۱۹۹۲، به مناسبت سالگرد تاسیس آی. اِف. اِس. نام مسابقات یک بار تغییر و به عنوان مسابقات سومو قهرمانی جهان نامگذاری شد. اولین دوره مسابقات سومو قهرمانی جهان تحت فدراسیون بین‌المللی با حضور ۷۳ ورزشکار از ۲۵ کشور و سرزمین مختلف برگزار گردید. پس از آن مسابقات قهرمانی سومو جهان هرساله با شمار روبه فزونی ورزشکاران و تیم‌های شرکت کننده برگزار گردیده است. در سال ۱۹۹۵، شش فدراسیون قاره‌ای برای سومو تاسیس گردید که هریک مسابقات قهرمانی قاره‌ای سومو را برگزار کرده‌اند. درحال حاضر سومو دارای 129 کشور عضو در سطح جهان می‌باشد و فدراسیون بین‌المللی آن نیز شناسایی‌شده و رسمیت‌یافته توسط کمیته بین‌المللی المپیک (آی. او. سی.)، شورای المپیک آسیا (او. سی. اِی.)، انجمن فدراسیون‌های بین‌المللی ورزشی شناسایی‌شده توسط آی. او. سی. (آریسف) بوده و جزو برنامه اصلی بازی‌های مبارزه‌ای (کامبت گیمز)، بازی‌های جهانی (ورلد گیمز) می‌باشد.

تاریخچه سومو در ایران:

انجمن سومو جمهوری اسلامی ایران توسط دکتر جاسم منوچهری ملی پوش و قهرمان سابق ورزش‌های رزمی ایران و جهان در سال ۱۳۸۹ بنیان نهاده شد و پس از طی مراحل کارشناسی و اخذ مجوزهای لازم از وزارت ورزش و جوانان در تاریخ 1393/06/15 و با صدور ابلاغ مسئولیت توسط فدراسیون ورزش‌های رزمی در مورخ 1394/01/19 رسماً آغاز به کار کرد. این انجمن تا تابستان سال 1403 شمسی، 11 دوره مسابقات قهرمانی کشور بانوان و آقایان، ده‌ها مسابقه استانی، دوره آمورشی فنی، مربیگری، داوری و استعدادیابی برگزار نموده و تیم‌‌های ملی زنان و مردان آن نیز به 11 رویداد قاره‌ای و جهانی اعزام شده‌اند.

از مهم‌ترین دستآوردهای قهرمانی در میادین جهانی سومو می‌توان به کسب یک عنوان پنجمی ملی پوش کشورمان در دسته 115- کیلوگرم در بیست و یکمین دوره مسابقات قهرمانی جهان - اولانباتور 2016 اشاره کرد. همچنین قهرمانی تیم ملی ایران در بازی‌های نخبگان جهان – کِمِر 2017 که در آن 10 مدال (2 طلا، 4 نقره و 4 برنز) کسب شد نیز از دیگر موفقیت‌های به دست آمده انجمن سومو ایران بوده است. در بیست و دومین دوره مسابقات قهرمانی جهان – تائویوان 2018 موفق به کسب عنوان پنجمی در جدول تیمی گردیدند. علاوه بر این در بیست و سومین دوره مسابقات قهرمانی جهان – اوزاکا 2019 تیم ملی سومو موفق به کسب یک عنوان چهارمی گردید و برای نخستین‌بار به دریافت سهمیه ورلدگیمز 2022 بیرمینگهام ایالات متحده آمریکا در دسته 85- کیلوگرم نائل آمد. در آذرماه سال ۱۴۰۱ نیز تیم ملی سومو زنان و مردان ایران با حضور در جام جهانی مشترک‌المنافع – چخوف 2022 موفق به کسب ۳ مدال نقره انفرادی و ۲ مدال نقره و برنز تیمی (مجموعاً 11 مدالیست) شد و در مجموع امتیاز کسب مدال و در بین ۱۷ کشور شرکت‌کننده و پس از میزبان، نایب قهرمان جام جهانی شد. این برای اولین بار بود که هردوی تیم‌های ملی مردان و زنان کشورمان در جدول رقابت‌های تیمی نیز به مدال دست یافتند. همچنین یک عنوان پنجمی ملی‌پوش کشورمان در دسته 115- کیلوگرم در بیست و چهارمین دوره مسابقات قهرمانی جهان – توکیو 2023 در دسته 115- کیلوگرم و یک مدال برنز، یک عنوان چهارمی و یک عنوان پنجمی در جام جهانی مشترک‌المنافع - مسکو 2023 از دیگر دستآوردهای تیم ملی سومو در میادین جهانی بوده‌اند.

در میادین آسیایی سومو نیز کسب 2 مدال برنز در دوازدهمین و سیزدهمین دوره مسابقات قهرمانی آسیا - اولانباتور 2016 و تائویوان 2018 هم از دیگر دستآوردهای انجمن سومو ایران در مدال‌آوری بین‌المللی بوده‌اند. از مهم‌ترین دستآورد قهرمانی قاره‌ای انجمن سومو ایران نیز به شهریورماه 1401 باز می‌گردد که در آن تیم ملی سومو ایران با کسب 2 مدال طلا، 4 مدال نقره و 4 مدال برنز مقتدرانه بر سکوی سوم مسابقات قهرمانی اوپن سومو آسیا در جریان بیست و یکمین دوره بازی‌های ورزشی ایسیک‌کول – قرقیزستان 2022 ایستاد. همچنین از برجسته‌ترین رخدادهای این اعزام حضور نخستین بانوی ایرانی تاریخ سومو بود که پا در میدان آسیایی گذاشت و مقتدرانه در کنار عفت، نجابت و پوشش کاملا ایرانی اسلامی خود به دو نشان طلا و برنز در دو دسته وزنی فوق سنگین و اوپن دست یافت و برگ زرینی از تاریخ این رشته ورزشی را به نام خود ثبت کرد و بدین ترتیب تشکیلات سومو یک رشته مدال‌آور را به ورزش بانوان جمهوری اسلامی ایران افزود. در ادامه افتخار آفرینی‌های تیم ملی سومو، نمایندگان کشورمان توانستند دو مدال برنز از مهد سومو جهان در سیزدهمین دوره مسابقات قهرمانی آسیا – توکیو 2023 را کسب نمایند. همچنین بهترین نتیجه کسب شده برای تیم ملی سومو به مسابقات قهرمانی اوپن سومو آسیا در جریان بیست و سومین دوره بازی‌های ورزشی ایسیک‌کول – قرقیزستان 2024 باز می گردد که در آن 4 مدال طلا و یک نقره منتهی به کسب عنوان قهرمانی تیمی و قرار گرفتن انجمن سومو ایران بر بام قاره کهن گردید. از جمله موضوعات مهم این دوره از مسابقات آسیایی، کسب دو مدال طلا توسط دو نماینده بانوان تیم ملی و نیز اعزام دو ورزشکار رده سنی جوانان (یک پسر و یک دختر) به همراه تیم ملی و کسب دو مدال طلا توسط ایشان و پشتوانه‌سازی برای تیم‌های ملی بزرگسالان بوده است.

اعضای انجمن سومو ایران تا تابستان سال 1403 شمسی، ضمن شرکت در 7 دوره داوری بین‌المللی سومو، در 4 رویداد آسیایی و 6 رویداد جهانی به عنوان سرداور، داور وسط و داور کنار قضاوت نموده‌اند. از مهم‌ترین دستآوردهای این حوزه نیز می‌توان به قضاوت بنیان‌گذار انجمن سومو ایران در فینال بیست و سومین دوره مسابقات قهرمانی سومو جهان – اوزاکا 2019 اشاره نمود که منتج به دریافت سهمیه ورلدگیمز 2022 و کامبت گیمز 2023 گردید. این رخداد به دلیل انتخاب تنها 18 داور ممتاز جهانی از پنج قاره توسط آی. اِف. اِس. به منظور قضاوت در ورلدگیمز بیرمینگهام ایالات متحده آمریکا حائز اهمیت می‌باشد. همچنین رئیس انجمن سومو ایران در بیست و چهارمین دوره مسابقات قهرمانی جهان – توکیو 2023 به عنوان نخستین سرداور غیرژاپنی تاریخ مسابقات جهانی سومو نقش آفرینی نمود و در پی آن نیز سهیه کامبت گیمز 2023 را دریافت و عازم ریاض عربستان شد. انجمن سومو ایران علاوه بر داوران ملی خود، به طور مجموع دارای 14 داور بین‌المللی رسمی (9 مرد و 5 زن) مورد تائید آی. اِف. اِس. بوده که از این بین 12 نفر دارای مدرک بین‌المللی سطح یک و دو نفر دارای مدرک بین المللی پیشرفته (سطح عالی) می‌باشند.

مقامات ارشد انجمن سومو نیز در از طریق ابزار دیپلماسی، 4 کرسی بین‌المللی شامل عضویت در هیأت اجرایی فدراسیون سومو آسیا (2018 تاکنون)، نایب رئیسی کمیته ورزشکاران فدراسیون بین‌المللی سومو (2018 تا 2020)، عضویت در کمیته مبارزه با دوپینگ فدراسیون بین‌المللی سومو (2020 تاکنون) و نیز عضویت در کمیته رسانه فدراسیون بین‌المللی سومو (2023 تاکنون) را دارا می‌باشند.

انجمن سومو جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 1403/06/21 همزمان با مراسم توزیع مدال قهرمانان مسابقات اوپن سومو آسیا در جریان بیست و سومین دوره بازی‌های ورزشی ایسیک‌کول – قرقیزستان 2024، طی نامه معاون توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان، از فدراسیون انجمن‌های ورزش‌های رزمی منتزع و جهت ادامه پیاده‌سازی برنامه‌های خود، تحت نظارت مستقیم معاونت توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان فعالیت می‌نماید.

وب‌سایت رسمی این انجمن به آدرس www.sumo-iran.ir قابل دسترسی بوده و دفتر مرکزی انجمن و کمپ تیم‌های ملی آن واقع در شهر همدان در مرکز گردشگری منوچهری می‌‌باشد.